Szmery w sercu są to zjawiska osłuchowe połączone z przepływem krwi w sercu i wielkich naczyniach, bezpośrednio wynikających z serca. Szmery nad sercem potrafią być fizjologicznie, jako tak nazywane szmery niewinne, czy być symptomem patologii układu sercowo-naczyniowego. Szmery sercowe pojawiają się również u dzieci, wtedy potrafią sugerować na wrodzoną wadę serca.
Skąd się biorą szmery w sercu?
Szmery sercowe to powszechnie występujące zjawiska osłuchowe. Etiologie ich bycia są niezwykle zróżnicowane, zacząwszy od chorób genetycznych czy nabytych układu sercowo – naczyniowego, przez wzmocnienie objętości krwi krążącej, jak dzieje się w wypadku kobiet ciężarnych, a zakończywszy na zwiększeniu szybkości przepływu krwi w naczyniach ( tak nazywane krążenie hiperkinetyczne) w nadczynności tarczycy, niedokrwistości, temperaturze, lub po intensywnym wysiłku fizycznym. Stwierdzenie obecności szmeru nad sercem zawsze budzi niepokój, jednak nie zawsze jest on uzasadniony.
Jakie są typy szmerów sercowych?
Do opisywania szmerów sercowych używa się paru ich cech, które warunkują również zaliczenie szmeru do kategorii fizjologicznych czy patologicznych. Oraz tak szmery sercowe opisać może ze powodu na okres nastąpienia w stosunku do cyklu racy serca. Potrafią więc być:
szmery skurczowe:
wczesnoskurczowe,
śródskurczowe,
późnoskurczowe,
szmery rozkurczowe:
wczesnorozkurczowe,
śródrozkurczowe,
późno rozkurczowe,
szmery ciągłe.
Uczy się również to, lub szmer w centrum jest głośny. Jest do tego wyjątkowa skala nazywana skalą Levine’a:
1 stopień – szmer niezwykle cichy, słyszalny po paru sekundach od przyłożenia stetoskopu do ściany klatki piersiowej,
2 stopień – szmer cichy, słyszalny od razu po przyłożeniu stetoskopu,
3 stopień – średnio głośny,
4 stopień – szmer wyraźnie słyszalny, głośny,
5 stopień – szmer głośny, słyszalny zaraz po delikatnym przyłożeniu stetoskopu,
6 stopień – szmer niezwykle głośny, słyszalny po odsunięciu stetoskopu od ściany klatki piersiowej.
Specjaliści ocenie poddają również dźwięczność szmeru sercowego:
crescendo – szmer narastający w ciągu,
decrescendo – szmer cichnący w ciągu,
crescendo-decrescendo,
ciągły – stałe natężenie głośność szmeru w czasie.
Istotny w diagnozowaniu chorób serca jest również kierunek promieniowania szmeru.
Które są etiologie szmerów w sercu?
Etiologie szmerów sercowych potrafią być niezwykle rozmaite. Niejednokrotnie szmery sercowe mają charakter niewinny, to oznacza, iż nie są połączone z żadną patologią układu krążenia. Zazwyczaj są one u dzieci, a również u dorosłych podczas ostrej dolegliwości będącej z temperaturą, lub w czasie ciąży. Są one powiązane z turbulentnym przepływem krwi czy ze zwiększoną jej objętością. By uznać szmer sercowy za niewinny, muszą być spełnione podstawowe kryteria, takie jak:
szmer skurczowy,
cichy – 1-3/6 w skali Levine’a,
zmienna głośność w współzależności od pozycji ciała, fazy oddechowej, ciepłoty ciała,
nie promieniują.
Pomimo, iż szmery niewinne dominują w najmniejszej grupie wiekowej, należy pamiętać że tylko w tej grupie niejednokrotnie ocenia się również genetyczne choroby serca. Więc i w wypadku szmerów sercowych występujących u dzieci należy zachować specjalną uwagę oraz ostrożność.
Szmery sercowe, które potrafią sugerować patologię w ciągu sercowo-naczyniowym to zazwyczaj szmery głośne – >3/6 w skali Levine’a. Potrafią być szmerami skurczowymi czy rozkurczowymi, niejednokrotnie promieniują do innych okolic ciała (np. do szyi w wypadku stenozy aortalnej, lub pachy w niedomykalności zastawki mitralnej).
Szmery w sercu a choroby oraz dolegliwości serca
Etiologiami powstawania szmerów patologicznych nad sercem są niejednokrotnie choroby anatomiczne serca i wielkich naczyń. Choroby serca potrafią być charakter wrodzony, jak na przykład nieprawidłowe połączenie między jamami serca, pod formą ubytku w przegrodzie międzyprzedsionkowej, lub ubytku w przegrodzie międzykomorowej. Podobnie dzieje się również w wypadku nie zamknięcia połączenia między aortą a pniem płucnym, tzw. przetrwałym przewodzie tętniczym Botalla, lub w koarktacji aorty. Szmery sercowe potrafią jeszcze być symptomem nabytej choroby serca oraz wielkich naczyń. Niejednokrotnie są to choroby zastawkowe pod formą stenozy, gdzie objętość krwi, która jest być przetransportowana jest za duża w stosunku do powierzchni zwężonej zastawki, czy niedomykalności, gdzie krew jest wstecznie zarzucana do jam serca. Kolejną etiologią powstawania patologicznego szmeru nad sercem może być tętniakowato poszerzone naczynie, które oprócz wtórnej niedomykalności zastawki, może skutkować mocno turbulentny przepływ krwi w zmienionym obrębie naczynia. Szmery w centrum potrafią być też pokłosiem zawału mięśnia serca oraz dolegliwości niedokrwiennej serca lub infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Dostrzega się również nacisk elementów hormonalnych – nadczynność tarczycy że być etiologią szmerów sercowych. Osobnym zjawiskiem osłuchowym występującym nad sercem jest tzw. szmer osierdzia, odmiennie określany tarciem osierdzia. Jest to patologiczny szmer występujący nad całą powierzchnią serca. Jest w postaci chorobowej nazywanej zapaleniem osierdzia, a jego bezpośrednią etiologią jest pocieranie zapalnie zmienionych warstw budujących osierdzie. Dźwięk tego szmeru przypomina odgłos chodzenia po śniegu, a jego cel jest zmienny.
