Onycholiza, czyli odstający paznokieć, nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem będącym skutkiem wielu chorób, efektem ubocznym przyjmowania niektórych leków, następstwem urazów czy nadmiernego narażenia na chemię domową[1][2][3][4][6][7]. Powstaje na skutek oddzielania się płytki paznokciowej od łożyska. Proces ten zawsze postępuje od wolnego brzegu do części proksymalnej paznokcia. Deformację rozpoznać można również po zmianie koloru paznokcia z różowego na biały[1][2]. Skuteczne leczenie polega przede wszystkim na usunięciu przyczyny procesu leżącego u podstaw powstania onycholizy.
Jak usunąć przyczyny onycholizy?
Warto dociec pierwotnej przyczyny powstania onycholizy. Czynniki ją wywołujące to przede wszystkim:
- urazy powodujące wystąpienie krwawienia pod płytką paznokciową i uniesienie się płytki[1][3]. Unikanie urazów jest ważną częścią profilaktyki onycholizy[6];
- infekcje grzybicze i bakteryjne, brodawki okołopaznokciowe. Leczenie polega na podaniu odpowiedniego antybiotyku i środka dezynfekującego, może być miejscowe i ogólne[1][3];
- narażenie na szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak detergenty, rozpuszczalniki, lakiery do paznokci[6]. Należy ich unikać;
- choroby skóry, w szczególności łuszczyca i liszaj płaski[1][2][3]. Leczenie odbywa się z użyciem różnych środków. Stosuje się leczenie miejscowe (np. maści ze sterydami, witaminami) i leki ogólnoustrojowe[2];
- onycholiza może być wynikiem bardzo wielu chorób układowych, między innymi nadczynności tarczycy, nowotworów, tocznia, cukrzycy, chorób o podłożu zapalnym i wielu innych[3][4]. W tym wypadku istotna jest diagnostyka. Leczenie każdej jednostki chorobowej jest inne, bardzo złożone i powinien je przepisywać lekarz specjalista;
- onycholiza może powstać jako skutek uboczny stosowania niektórych leków, takich jak tetracyklina, psoralen, doksycyklina. Po konsultacji z lekarzem, jeśli jest taka możliwość, należy odstawić lek wywołujący takie niepożądane działanie[1].
Paznokieć odstaje – i co dalej?
Samym objawem w postaci odstającego paznokcia również należy się odpowiednio zająć i ma w tym wypadku ogromne znaczenie szereg codziennych zabiegów i nawyków. Im dłuższy jest odstający paznokieć, tym łatwiej będzie się unosił. Przy onycholizie należy zadbać o regularne skracanie płytki paznokciowej i utrzymanie krótkich paznokci. Zawsze należy odcinać uszkodzoną część paznokcia. Bardzo ważne jest, aby paznokcia nie namaczać, płytka paznokciowa powinna być szybko wysuszona po każdym kontakcie z wodą[7]. Wolna przestrzeń pod odstającym paznokciem jest doskonałym miejscem do rozwoju patogenów[2].
Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie paznokci w czystości. Zanim nie pozbędziemy się problemu, nie należy stosować żadnych kosmetyków do paznokci. Należy również unikać narażenia na detergenty – wszystkie prace domowe z ich użyciem powinny być wykonywane w winylowych rękawiczkach, przy czym rękawiczek tych nie należy wkładać bezpośrednio na ręce, lecz najpierw ochronić dłonie z odstającym paznokciem rękawiczkami bawełnianymi, a dopiero na nie założyć rękawiczki wodoodporne.
W przebiegu onycholizy zawsze warto stosować miejscowo środki lecznicze przeciwgrzybicze i dezynfekcyjne o szerokim spektrum działania – nie tylko w sytuacji, w której przyczyną jest infekcja grzybicza lub bakteryjna, lecz również aby zapobiec rozwojowi tego typu infekcji w przebiegu onycholizy, gdy pierwotny czynnik wywołujący defekt jest inny[7].
Nigdy nie wolno lekceważyć problemu onycholizy – w pierwszej kolejności należy ustalić jego przyczynę i wykluczyć groźne schorzenia mogące powodować tę deformację płytki paznokciowej. Warto też udać się do specjalisty, który zaleci odpowiednie leczenie w zależności od tego, co leży u podstaw onycholizy.
Źródła:
[1] Kłosińska K., Jaworska E., Pawelczyk-Klimaszewska A., 2018, Wpływ wybranych deformacji na stan skóry i paznokci stóp, Kosmetologia Estetyczna vol. 7.
[2] Wolska H., 2010, Łuszczyca paznokci, Przegląd dermatologiczny 97.
[3] Michalak-Stoma A., Juszkiewicz-Borowiec M., Wojnowska D., 2006, Charakterystyka zmian paznokciowych w łuszczycy pospolitej, Nowa Medycyna 1.
[4] Gregoriou S., Argyriou G., Larios G., Rigopoulos D., 2008, Schorzenia paznokci a choroby układowe – o czym mówi nam wygląd paznokci?, The Journal of Family Practise 57(8).
[5] Medycyna praktyczna (podstawowe definicje chorób)
[6] Medycyna praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/lista/82052,czesciowe-oddzielanie-sie-plytki-paznokciowej-onycholiza
[7] Daniel CR III, Tosti A, Iorizzo M, Piraccini BM., 2005, The disappearing nail bed: a possible outcome of onycholysis, Cutis 76(5).
